Nằm trên tuyến quốc lộ 4D cắt ngang dãy Hoàng Liên Sơn, đèo Ô Quy Hồ hay còn gọi là đèo Hoàng Liên Sơn, đèo Mây, có chiều dài khoảng gần 50 km đi vắt ngang qua dãy Hoàng Liên Sơn nối liền 2 tỉnh Lai Châu và Lào Cai. Đèo có tên gọi là Ô Quy Hồ bởi ở đây có loài chim có tiếng kêu da diết, gắn liền với truyền thuyết về thác Tình Yêu, nơi gặp gỡ của một nàng tiên trời và chàng tiều phu tên Ô Quy Hồ. Truyền thuyết kể rằng do không lấy được nhau và vì nhớ người yêu, nàng Tiên hóa thành loài chim lông vàng bay quanh đỉnh núi kêu 3 tiếng Ô Quy Hồ da diết khôn nguôi. Cũng có nhiều người gọi là đèo Mây bởi quanh năm nơi đây luôn có mây bao phủ, nhất là những buổi chiều, khi du khách hoàn thành hành trình chinh phục đèo Ô Quy Hồ và trên đường trở lại Thị trấn Sapa, tỉnh Lào Cai, sẽ thấy mây trắng kéo đến phủ đầy thung lung Mường Hoa. Du khách có cảm giác vô cùng thích thú khi đứng bồng bềnh trên mây ngàn. Anh Vũ Trường Giang, Thị trấn Sapa, cho biết: Vào những ngày thời tiết đẹp, từ đỉnh đèo du khách có thể ngắm toàn cảnh con đường ô tô vượt đèo chạy quanh núi rừng trùng điệp. Những ngày nắng đẹp, du khách có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh hùng vỹ của đỉnh núi Phan Xi Păng: "Đỉnh đèo Ô Quy Hồ hay còn gọi là cổng trời Sapa cách Trạm kiểm lâm Trạm Tôn khoảng 2 cây số, là điểm cao nhất của đường bộ Việt Nam, khoảng 2.000m. Từ đỉnh đèo nhìn về hướng tỉnh Lai Châu là chập chùng núi non và các thung lũng cùng con đường như sợi chỉ uốn lượn quanh các sườn núi. Bên đèo phía Lào Cai thì mù sương, bên phía Lai Châu thì lại nắng".
Thời tiết cũng là một nét riêng đặc trưng ở Ô Quy Hồ. Vào mùa hè khi bên kia đèo khu vực huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai, không khí mát mẻ, chiều và đêm lạnh, chìm dưới sương mờ thì bên này đèo, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu, lại nắng chói chang, cây cỏ úa vàng dưới ánh mặt trời. Khi mùa đông đến, bên huyện Tam Đường ấm áp và có chút nắng thì bên Sa Pa lại lạnh giá, sương mù phủ kín lối đi. Đi từ bên này qua bên kia dù vào mùa nào trong năm cũng khiến du khách ngỡ ngàng với sự khác biệt của khí hậu. Chị Hồng Anh, Công ty du lịch Sao Việt, cho biết: "Chúng tôi hay tổ chức các chuyến khám phá đèo Ô Quy Hồ, trong đó có một số điểm du lịch như Thác Bạc, một trong 10 thác nước đẹp nhất Lào Cai, được nhiều du khách đến thăm. Trước đây, đèo Ô Quy Hồ rất hiểm trở, đường đi lại khó khăn nhưng hiện nay tuyến đường được nâng cấp nhiều, trở thành một cung đường xe cộ đi lại đông đúc. Hành trình mà du khách hay chọn đó là xuất phát từ Sapa, qua thác Bạc khoảng 12 km, rồi đi thẳng lên đỉnh Ô Quy Hồ. Ở độ cao hơn 2.000m của đỉnh đèo, du khách được ngắm nhìn cả biển mây trước tầm mắt".
Một thung lũng đẹp ở Ô Quy Hồ. Ảnh: Lam Linh Đèo Ô Quy Hồ là món quà vô giá mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất Tây Bắc, và vẻ đẹp, sự hùng vĩ của cung đường này ít nơi nào có được. Ô Quy Hồ, tuyến đường đèo dài nhất Việt Nam, đã và đang là một điểm đến mà du khách trong nước và nước ngoài mong muốn khám phá và cảm nhận.
