Khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút là một trong những khu di tích lịch sử nổi tiếng tại vùng sông nước miền tây nói chung và Bến Tre nói riêng. Cách đây khoảng 230 năm, quân đội Tây Sơn đã đánh tan 4 vạn quân Xiêm sang xâm lược đất nước ta, mang đến đời sống an cư lạc nghiệp cho người dân nơi đây. Hôm nay, bạn hãy cùng mình nhìn lại những dấu ấn lịch sử đó để khơi dậy tinh thần dân tộc trong mỗi chúng ta.
Giới thiệu về Rạch Gầm Xoài Mút
Khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút ở đâu?
Di tích Rạch Gầm Xoài Mút thực chất là tên của 2 con sông cùng chảy về sông Tiền. 2 đoạn sông này tọa lạc giữa thành phố Mỹ Tho và huyện Châu Thành thuộc tỉnh Tiền Giang. Tổng diện tích của di tích Rạch Gầm Xoài Mút rộng lớn, lên đến 2ha.
Di tích Rạch Gầm Xoài Mút nhận được những công nhận
Vào năm 1993, khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút đã được chính phủ Việt Nam công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Đến ngày 31/12/2014, thủ tướng chính phủ nhà nước Việt Nam đã ban hành quyết định số 2408/QĐ-TTG, nhằm xếp hạng các di tích quốc gia đặc biệt đối với 14 di tích cấp quốc gia. Trong 14 di tích đó, có cả khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút.
>> Có thể bạn quan tâm: Tìm hiểu 20 di tích lịch sử Tiền Giang, di tích nổi tiếng cấp quốc gia
Tóm tắt diễn biến trận Rạch Gầm Xoài Mút
Diễn biến trận Rạch Gầm Xoài Mút được chia ra làm 3 giai đoạn chính như sau:
Giai đoạn trước trận chiến
Vào tháng 7 năm 1784, thủy quân Xiêm tấn công Rạch Giá và tiến chiếm nhiều vùng lãnh thổ tại Nam Bộ, đồng thời đánh bại quân Tây Sơn do Đô đốc Nguyễn Hóa chỉ huy ở Trấn Giang, Sa Đéc, và các miền khác. Tướng Tây Sơn Trương Văn Đa đã thúc đẩy quân thủy từ Gia Định đến Long Hồ để ngăn cản đợt tấn công này.
Vào ngày 30 tháng 11 năm 1784, Đại đô đốc Chu Văn Tiếp bên quân Xiêm dẫn quân tiến vào sông Mân Thít, nhưng bị Tiền quân của Tây Sơn, do một tướng tên là Bảo (Chương tiền Bảo) chỉ huy, vây đánh và giết chết.
Đại đô đốc Tiếp qua đời khiến chúa Nguyễn Ánh ra lệnh cho quân tấn công ngay lập tức, tiêu diệt Bảo và nhiều binh sĩ Tây Sơn khác. Mặc dù quân Tây Sơn ít người và yếu đuối, nhưng vì không có đại đô đốc nên chúa Nguyễn Ánh không thể dồn sức đánh quân Tây Sơn. Sau trận này, quân Xiêm chấm dứt các cuộc tấn công và rút lui về nước.
Sau cái chết của Đại đô đốc Chu Văn Tiếp, Lê Văn Quân được bổ nhiệm thay thế và tiếp tục chiến dịch chống lại lực lượng Tây Sơn. Trong một trận đánh ở Ba Lai, Đặng Văn Lượng, một viên tướng của Nguyễn Ánh bị Nguyễn Văn Kim, một tướng của quân Tây Sơn tiêu diệt.
Tuy nhiên tướng Kim cũng bị trọng thương bởi tướng Lê Văn Kế của Nguyễn Ánh. Sau trận này, quân Nguyễn Ánh cho đặt đại bản doanh tại cù lao Năm Thôn trên sông Tiền, và tiến hành đóng quân dọc theo sông Tiền, từ cù lao Năm Thôn trở lên hướng Mỹ Tho.
Mặc dù quân Nguyễn Ánh không đông nhưng họ phải phụ thuộc vào sự hỗ trợ của quân Xiêm. Tuy nhiên, hành động tàn bạo của quân Xiêm khiến dân chúng tỏ ra phẫn nộ khiến cho chúa Nguyễn Ánh cũng mất dần lòng tin với quân Xiêm.
Đến cuối năm 1784, khi quân Xiêm tiếp tục chiến dịch tại Nam Bộ, chúa Nguyễn Ánh đã tìm kiếm sự hỗ trợ của Pháp. Chúa Nguyễn Ánh thông qua giám mục Bá Đa Lộc, đã bắt Hoàng tử Cảnh sang Pháp để cầu viện.
Trận chiến Rạch Gầm Xoài Mút đến giai đoạn cao trào
Vào năm 1784, sau khi xem xét địa hình và tìm hiểu về quân đội chúa Nguyễn, Nguyễn Huệ đã quyết định chọn sông Mỹ Tho từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến.
Lý do mà Nguyễn Huệ chọn đoạn sông này là vì lòng sông đủ rộng và đủ lớn để đối phó với lực lượng quân Xiêm. Địa hình kết hợp hai con sông nhỏ và cù lao Thới Sơn tạo điều kiện thuận lợi cho chiến đấu.
Trận địa được quân đội Tây Sơn xây dựng tinh vi, với thủy quân và thuyền chiến Tây Sơn được giấu kín trên hai sông Rạch Gầm Xoài Mút, trong khi pháo binh và bộ binh được bố trí bí mật ở hai bên bờ sông Mỹ Tho và trên cù lao Thới Sơn.
Lúc quân đội Nguyễn Ánh tiến vào sông, thủy binh Tây Sơn từ Rạch Gầm và Xoài Mút đã tấn công “chặn đầu, khóa đuôi,” và dồn thuyền địch vào khu vực đã chuẩn bị trước. Trận đánh diễn ra vào ngày 18 tháng 1 năm 1785, quân Tây Sơn tiêu diệt hàng trăm thuyền chiến quân Xiêm và đánh bại hoàn toàn quân của Nguyễn Ánh.
Chúa Nguyễn Ánh đã bỏ trốn khi thấy quân mình bị đánh úp. Tướng quân Chiêu Tăng và Chiêu Sương của quân Xiêm cùng một số binh sĩ chạy trốn và bị truy kích. Chính cuộc chiến Rạch Gầm - Xoài Mút dẫn đến sụp đổ của lực lượng quân Xiêm và sự chạy trốn của chúa Nguyễn Ánh.
Kết thúc trận chiến Rạch Gầm Xoài Mút
Sau trận Rạch Gầm Xoài Mút vào năm 1785, Chiêu Tăng, Chiêu Sương và một số tàn quân quân Xiêm phải chạy bộ vượt qua nhiều khó khăn để trốn vào Xiêm.
Lực lượng quân đội của chúa Nguyễn đã bị giảm đi một cách đáng kể, chỉ còn lại hơn 800 người, trong đó có 200 theo chúa Nguyễn và 600 theo tướng Lê Văn Quân. Ngày 25 tháng 1 năm 1785, Nguyễn Ánh gửi Mạc Tử Sinh và Chánh Cơ Trung sang Xiêm để báo tin thất trận.
Chúa Nguyễn và tàn quân sau đó đã chạy đến đảo Thổ Chu để trốn. Thư gửi cho giáo sĩ Li-ô sau trận Rạch Gầm - Xoài Mút cho thấy quân Nguyễn Ánh đã bị đánh bại và quân lính tan tán.
Cho đến tháng 3/1785, quân Tây Sơn truy đuổi đến đảo Thổ Chu, chúa Nguyễn phải bỏ chạy sang đảo Cổ Cốt trước khi tìm đường sang Xiêm. Vua Xiêm gọi Chiêu Tăng và Chiêu Sương là:
“Ngu hèn, kiêu căng, hung hãn đến nỗi bại trận làm bại binh, nhục quốc.”
Sau những biến cố này, Nguyễn Ánh và đoàn của ông đến đồng khoai ngoại thành Vọng Các. Còn Nguyễn Huệ thì đưa quân về Quy Nhơn và cử một tướng đóng quân tại Gia Định.
Giá trị, ý nghĩa của di tích Rạch Gầm Xoài Mút
Chiến thắng Rạch Gầm Xoài Mút là một chiến thắng vô cùng quan trọng trong lịch sử Việt Nam, thể hiện tinh thần yêu nước của dân tộc chống lại quân xâm lược. Đây cũng là sự khởi đầu và là bàn đạp cho chiến thắng tại Ngọc Hồi - Đống Đa vào năm 1789.
Khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút là một dấu ấn lịch sử, một biểu tượng vĩ đại, thể hiện tinh thần dân tộc Việt Nam.
Di tích Rạch Gầm Xoài Mút có gì?
Di tích Rạch Gầm Xoài Mút được chia làm 4 khu vực chính đó là khu nhà trưng bày số 1, khu nhà trưng bày số 2, khu nhà cổ Nam bộ và tượng đài vua Nguyễn Huệ tại khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút.
Khu vực nhà trưng bày số 1
Khu trưng bày số 1 tại di tích lịch sử Rạch Gầm Xoài Mút có diện tích khoảng 135m2. Nơi đây là nơi lưu giữ và trưng bày những bức tranh gốm sứ, những vật phẩm hiện vật cổ liên quan đến trận đánh Rạch Gầm Xoài Mút khi xưa như giáo mác, gậy gộc của quân Tây Sơn và quân Xiêm.
Khu vực nhà trưng bày số 2
Tại khu trưng bày số 2 hiện đang trưng bày khoảng 546 những hiện vật lớn nhỏ trong trận chiến Rạch Gầm Xoài Mút khi xưa.
Khu nhà cổ nam bộ
Khu nhà cổ nam bộ được chia làm 3 gian nhà chính, 2 chái và 48 cột gỗ căm xe, với mái ngói hình âm dương. Khu nhà cổ nam bộ có diện tích khoảng 225m2. Trong gian nhà đã tái hiện lại cuộc sống thường ngày của người dân nam bộ khi xưa.
Tượng đài vua Nguyễn Huệ
Một địa điểm mà bạn tuyệt đối không nên bỏ qua khi đến với nơi đây đó là tượng đài vua Quang Trung - Nguyễn Huệ. Tượng vua Quang Trung được đặt ở vùng trung tâm của Rạch Gầm Xoài Mút.
Bức tượng được đúng bằng đồng nguyên chất với khối lượng lên đến 20 tấn, cao khoảng 8m. Tượng thể hiện sự uy nghi, oai dũng của nhà vua với tư thế rút gươm cung với một người đang trong tư thế chèo thuyền, tạo nên một bức tượng hoàn hảo, và độc đáo.
Kết luận
Qua bài viết này, mình đã cùng bạn tìm hiểu về khu di tích Rạch Gầm Xoài Mút. Hy vọng qua bài viết này, mình đã giúp bạn hiểu rõ hơn về lịch sử nơi đây cùng với những giá trị lịch sử sâu sắc mà nơi đây mang lại. Hãy luôn theo dõi mình để đọc thêm nhiều thông tin thú vị nhé.
