Uống thuốc an thần có hại không? 5 tác hại thường gặp nếu lạm dụng

Hiểu rõ uống thuốc an thần có hại không hay uống thuốc an thần có ảnh hưởng gì không, thuốc an thần có tác hại gì giúp mỗi người chủ động dùng thuốc an toàn theo tư vấn, chỉ định của bác sĩ.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Nhiều người thắc mắc rằng uống thuốc an thần có hại không hay tác hại của thuốc an thần là gì, trong khi loại thuốc này có thể được bác sĩ chỉ định trong những trường hợp nhất định. Vậy, uống thuốc an thần có ảnh hưởng gì không?

Thuốc an thần là gì?

Trước khi tìm hiểu tác hại của thuốc an thần là gì, uống thuốc an thần có hại không, mỗi người cần hiểu rõ những thông tin tổng quan về loại thuốc này. Thuốc an thần là loại thuốc kê đơn có tác dụng làm suy giảm hoạt động của hệ thần kinh trung ương (bao gồm não và tủy sống). Thuốc an thần có thể được bác sĩ chỉ định cho các trường hợp như điều trị các rối loạn lo âu, trầm cảm và rối loạn giấc ngủ; hỗ trợ giảm tình trạng căng thẳng hoặc hưng phấn quá mức; cải thiện tâm trạng. (1)

Hiện nay, thuốc an thần có nhiều loại khác nhau, công dụng và thời gian duy trì hiệu quả của mỗi loại thuốc cũng có sự khác biệt đáng kể. Việc sản xuất và cung ứng thuốc an thần luôn được quy định và kiểm soát chặt chẽ.

Uống thuốc an thần có hại không?

Thuốc an thần có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, bao gồm: (2)

Tác dụng phụ ngắn hạn:

• Buồn ngủ
• Chóng mặt
• Mờ mắt
• Không nhìn rõ độ sâu hoặc khoảng cách bình thường
• Phản xạ chậm
• Suy giảm nhịp thở
• Gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ
• Khó nói

Tác dụng phụ dài hạn:

• Lệ thuộc vào việc sử dụng thuốc
• Suy giảm hoặc mất trí nhớ
• Thường xuyên bồn chồn, lo lắng
• Lừ đừ, mệt mỏi, hay cảm thấy buồn ngủ
• Rối loạn chức năng gan
• Triệu chứng lo âu, trầm cảm có thể nặng dần (cảm thấy tiêu cực, tuyệt vọng, mệt mỏi…)

Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp sử dụng thuốc an thần đều gây ra tác dụng phụ. Uống thuốc an thần có hại không tùy thuộc vào các yếu tố như liều lượng, thời gian sử dụng và thể trạng của người bệnh.

Tìm hiểu thêm: Uống thuốc an thần quá nhiều có sao không? Ảnh hưởng sức khỏe thế nào?

Uống thuốc an thần quá liều có hại không?

Uống quá liều thuốc an thần có tác hại gì? Quá liều bất kỳ loại thuốc nào cũng tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là thuốc có tác dụng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương như thuốc an thần. Tình trạng uống thuốc an thần quá liều có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:

• Suy giảm hoặc mất ý thức
• Tăng hoặc giảm huyết áp đột ngột
• Rối loạn nhịp tim
• Nói lắp bắp
• Suy hô hấp
• Suy thận, suy gan
• Mất thị lực
• Động kinh
• Ảo giác
• Rối loạn cảm xúc
• Rối loạn vận động

Nghiêm trọng hơn, tác hại của thuốc an thần quá liều là có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Vì vậy, người bệnh cần luôn luôn dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Ngay khi phát hiện việc dùng thuốc an thần quá liều, người bệnh cần được cấp cứu càng sớm càng tốt.

5 tác hại của thuốc an thần thường gặp khi lạm dụng thuốc

1. Thường xuyên quên hoặc mất trí nhớ

Thuốc an thần có tác dụng làm giảm phản ứng của não bộ với kích thích bên ngoài thông qua việc ức chế hoạt động của hệ thần kinh. Khi đó, sự tiếp nhận và truyền tải thông tin ở não sẽ dần hạn chế, suy yếu để tạo cảm giác thư giãn cho người bệnh. Tuy nhiên nếu dùng kéo dài, thuốc an thần có thể gây suy giảm khả năng ghi nhớ, thậm chí mất trí nhớ. (3)

2. Trầm cảm

Một số loại thuốc an thần có thể tiềm ẩn nguy cơ khởi phát hoặc làm nghiêm trọng các triệu chứng trầm cảm. Thuốc an thần có thể tích tụ ở gan, lâu dần có thể sản sinh “hiệu ứng nôn nao’’ và khiến bệnh trầm cảm phát triển nhanh chóng. Nguy cơ xảy ra tình trạng có thể gia tăng ở người cao tuổi, bởi vì chức năng gan ở đối tượng này thường có xu hướng suy yếu dẫn đến giảm chuyển hóa thuốc an thần gây ra trầm cảm.

3. Suy gan

Suy gan là tác hại thuốc an thần có mức độ nguy hiểm cao, ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí tính mạng của người bệnh. Bởi lẽ, sau khi vào cơ thể thuốc an thần sẽ được chuyển hóa tại gan, do đó, việc lạm dụng loại thuốc này có thể khiến gan quá tải tiềm ẩn nguy cơ suy gan.

Cơ chế gây tổn thương tế bào gan tiềm ẩn nguy cơ suy gan do thuốc an thần có thể diễn ra như sau:

• Phản ứng đặc dị của cơ thể: Một số người có thể phản ứng quá mức với thành phần của thuốc an thần, dẫn đến tổn thương tế bào gan tiềm ẩn nguy cơ suy gan. Nguy cơ suy gan do phản ứng đặc dị có thể xảy ra mà không liên quan đến liều lượng hoặc thời gian sử dụng thuốc an thần.
• Liều lượng và thời gian sử dụng: Việc uống thuốc an thần với liều lượng cao, thời gian sử dụng dài có thể thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan, tiềm ẩn nguy cơ suy gan.

4. Phụ thuộc vào thuốc

Sau một thời gian sử dụng thuốc an thần, tác dụng của thuốc đối với cơ thể có thể suy giảm mặc dù liều lượng và tần suất dùng không thay đổi. Khi đó, để cải thiện các vấn đề bệnh lý, người bệnh cần sử dụng thuốc an thần với liều lượng và tần suất gia tăng. Lâu dần, cơ thể sẽ phụ thuộc vào việc uống thuốc, người bệnh sẽ luôn trong trạng thái mệt mỏi, triệu chứng của bệnh tiến triển nhanh chóng nếu không được sử dụng thuốc.

5. Gây nghiện

Thuốc an thần có thể gây nghiện nếu người bệnh sử dụng trong thời gian dài hoặc liều lượng không phù hợp. Người bệnh sẽ có xu hướng sử dụng thuốc an thần như một hoạt động không thể thiếu để duy trì giấc ngủ, thư giãn, sức khỏe của cơ thể. Trong trường hợp này, nếu ngừng uống thuốc an thần có thể khiến cơ thể phản ứng quá mức, dẫn đến các triệu chứng như lo lắng bồn chồn không yên, co giật, tức giận… một số trường hợp nghiêm trọng có thể gây tử vong. (4)

Do đó, để tránh nguy cơ nghiện thuốc, người bệnh không nên tự ý kéo dài thời gian sử dụng hoặc tăng liều lượng thuốc an thần khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.

Hướng dẫn sử dụng thuốc an thần đúng cách, an toàn

Để sử dụng thuốc an thần đúng cách, đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần lưu ý các vấn đề sau đây:

• Tuân thủ phác đồ điều trị từ bác sĩ: Người bệnh không nên tự ý ngừng sử dụng, thay đổi liều lượng, tần suất sử dụng, loại thuốc an thần khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ. Điều này có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào thuốc, nghiện thuốc, suy giảm chức năng gan thận, thậm chí suy gan, suy thận hoặc tử vong.
• Thận trọng hơn ở một số đối tượng: Tác dụng phụ của thuốc an thần có thể ảnh hưởng nghiêm trọng và để lại biến chứng nguy hiểm cho một số đối tượng nhất định, bao gồm thai phụ; phụ nữ đang cho con bú; người có tính chất công việc phải tập trung cao (đặc biệt là tài xế); người mắc bệnh nền liên quan đến tim mạch, huyết áp, thần kinh, hô hấp…. Vì vậy, nếu thuộc các đối tượng này, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ và đặc biệt thận trọng trong quá trình sử dụng thuốc (nếu được chỉ định).
• Tránh tương tác thuốc: Trong quá trình uống thuốc an thần, người bệnh cần hạn chế sử dụng các loại thuốc điều trị khác khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Bởi lẽ, điều này có thể thúc đẩy hiện tượng tương tác thuốc xảy ra trong cơ thể, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
• Theo dõi phản ứng của cơ thể: Trong quá trình sử dụng thuốc an thần, nếu cơ thể xảy ra các biểu hiện bất thường như cảm thấy hưng phấn hoặc mệt mỏi quá mức, buồn ngủ bất thường, buồn nôn, nôn ói, động kinh…, người bệnh cần liên lạc với bác sĩ càng sớm càng tốt để được hỗ trợ y tế kịp thời và có sự điều chỉnh phác đồ dùng thuốc sao cho phù hợp nhất.

Hiện nay, Khoa Thần Kinh tại Trung tâm Khoa học Thần Kinh thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong những địa chỉ y tế uy tín, chuyên thăm khám và điều trị các bệnh lý thần kinh với hiệu quả điều trị cao, chi phí hợp lý. Trung tâm Khoa học Thần Kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh ứng dụng hệ thống các trang thiết bị y khoa chuyên dụng hiện đại cho ngành thần kinh như máy chụp cắt lớp vi tính 768 lát cắt, hệ thống chụp cộng hưởng từ thế hệ mới 1,5 - 3 tesla, máy điện não vi tính EEG-1200K, máy đo đa ký giấc ngủ, máy kích thích từ trường xuyên sọ… Trung tâm còn quy tụ đội ngũ y bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh kinh, tận tâm với người bệnh.

Thông qua quá trình thăm khám chuyên sâu, bác sĩ tại Khoa Thần Kinh, Trung tâm Khoa học Thần Kinh thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh sẽ trực tiếp tư vấn và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng người bệnh, trong đó có tư vấn về việc sử dụng thuốc an thần, nếu có.

Tóm lại, thuốc an thần mang lại tác dụng giúp cải thiện các triệu chứng thần kinh liên quan đến rối loạn lo âu, trầm cảm, mất ngủ, nhưng đồng thời có thể tiềm ẩn một số tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe nếu người bệnh tùy tiện sử dụng. Để biết cụ thể uống thuốc an thần có hại không hay tác hại của thuốc an thần là gì, mỗi người nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết.