Tìm hiểu trang phục truyền thống ngày Tết cho nam của người Việt

Xưa và nay có nhiều sự khác biệt trong phong cách ăn mặc hàng ngày, đặc biệt là ngày Tết đầu năm. Đối với các bạn trẻ và các quý ông ngày nay lại bắt đầu có xu hướng quan tâm về trang phục truyền thống ngày Tết cho nam của người Việt và mặc chúng trong ngày đầu xuân. Cùng Blog Santino tìm hiểu chi tiết về nguồn gốc và ý nghĩa của chúng.

1. Ý nghĩa trang phục truyền thống ngày Tết cho nam

Cách ăn mặc của cư dân nam trồng lúa ở đây không chỉ là một thói quen văn hóa phản ánh sự thích ứng với thiên nhiên ở vùng châu thổ Bắc Bộ, nơi đặc trưng bởi văn hóa độc đáo bao gồm lưu vực sông Hồng, sông Thái Bình và sông Mã, mà còn là biểu tượng của sự đối mặt với điều kiện thời tiết đặc trưng của khu vực này. Tại đây, có bốn mùa đổi rõ rệt: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Tuy nhiên, mùa đông và mùa hạ là hai mùa nổi bật nhất, thể hiện sự khắc nghiệt của khí hậu đặc biệt ở vùng này, với gió mùa hè nóng ẩm và gió mùa đông giá buốt, làm cảm giác lạnh buốt đến tận xương tủy.

Do đó, lựa chọn màu sắc của trang phục, đặc biệt là đối với nam giới, thường ưu tiên những gam màu sẫm, đặc biệt là màu nâu đất, với sự biến tấu từ nâu non đến nâu già. Điều này có nguồn gốc từ nhu cầu chống lại cái nắng nóng khắc nghiệt của Bắc Bộ vào mùa hè khi làm việc trên cánh đồng, khiến cả nam và nữ đều chọn màu sắc sẫm, mang lại cảm giác mát mẻ.

Đặc điểm mặc trang phục truyền thống ngày Tết của nam giới, như đóng khố và lưng trần khi làm việc ngoài đồng, sau đó đã được nâng cấp thành biểu tượng của vẻ đẹp trong văn hóa trang phục Việt Nam cổ truyền. Hình ảnh đàn ông đóng khố, đuôi lươn được coi là đẹp nhất, ngang ngửa với hình ảnh đàn bà yếm thắm hở lườn. Những phong cách này không chỉ là sự chống chọi với thời tiết nhiệt đới mà còn là biểu tượng của sự thanh thoát và tinh tế.

Sau này, việc mặc trang phục phía dưới của nam giới, từ khố và đóng khố đã phát triển thành chiếc quần, phần lớn là do cuối thế kỷ XVII, để phản ánh sự đặc biệt và đối lập với vùng Đàng Ngoài, chúa Nguyễn ra lệnh cho người phụ nữ Đàng Trong "dùng trang phục Bắc Quốc" (Trung Quốc) để thể hiện sự biến đổi. Điều này có liên quan đến việc từ xa xưa, trong thời kỳ Bắc thuộc, phong kiến Trung Quốc đã muốn thay thế hoàn toàn trang phục phía dưới của người Việt bằng chiếc quần, cả cho nam và nữ.

Theo sách "Cơ sở văn hóa Việt Nam" của Trần Ngọc Thêm, việc nam giới người Việt chấp nhận chiếc quần vào văn hóa mặc diễn ra từ rất sớm và đã trở thành một phần quan trọng trong văn hóa trang phục truyền thống của Việt Nam. Tuy người Việt là dân tộc thực tế trong lối mặc của mình, nhưng họ không giữ nguyên bản bằng cách "sao y bản chính" chiếc quần "ngoại lai", mà họ đã "nội hóa" hay "Việt hóa" nó thành chiếc quần lá tọa. Trong các dịp lễ hội, người đàn ông Việt sẽ chọn outfit mặc Tết với quần ống sớ gọn ghẽ hơn so với quần lá tọa.

2. Các trang phục truyền thống ngày Tết cho nam là gì?

Đối với phái mạnh, trang phục truyền thống dành cho ngày Tết thường có hai kiểu chính: Áo dài, có thiết kế gần giống với áo dài của phụ nữ, và vest. Áo dài nam từ thời xa xưa thường được biết đến với bộ áo dài nhiễu đen và đầu quấn khăn cổ màu đen. Mặc dù sau này áo dài nam đã có thêm nhiều màu sắc, nhưng kích cỡ rộng thùng thình vẫn được giữ nguyên.

Tuy nhiên, áo dài nam ngày càng ít được sử dụng và thường chỉ xuất hiện trong những dịp lễ hội quan trọng. Thay vào đó, nam giới thường chuyển sang sử dụng bộ vest. Nếu trước đây, áo vest nam của nam giới thường có kiểu dáng cổ điển, trưởng thành, thì hiện nay đã được biến tấu để trở nên trẻ trung và sành điệu hơn.

Cùng tiếp tục tìm hiểu trang phục truyền thống ngày Tết cho nam của người Việt:

2.1. Áo dài the nam miền Bắc, áo dài ông Đồ

Áo dài the nam là trang phục hàng đầu của người đàn ông Việt trong dịp Tết nguyên đán và lễ hội nổi bật. Chúng có thiết kế với nhiều màu sắc khác nhau, cổ đứng, tay dài, và trở thành biểu tượng tuyệt vời của phái mạnh.

Chất liệu để may áo dài the là sử dụng vải gấm, vải lụa trơn, hoặc các loại khác. Họa tiết trên áo dài nam thường không có gì, chỉ là màu trơn đơn giản. Tuy nhiên, ngày nay chúng được cách tân đi khá nhiều với các phiên bản cao cấp hơn. Những hoa văn độc đáo như hồng hạc, chim đẹp, hoa đào và các họa tiết khác. Áo dài không chỉ thể hiện sự may mắn và phú quý mà còn giữ vững vị thế của mình, luôn là biểu tượng không bao giờ lạc thời.

2.2. Áo dài cách tân cho nam ngày Tết

Trong những năm gần đây, áo dài cách tân đang trở thành trang phục được ưa chuộng ở Việt Nam, kết hợp giữa thời trang hiện đại và nét đẹp truyền thống. Áo dài cách tân thường có những kiểu như áo dài vạt ngắn cùng quần gọn gàng. Những mẫu này được các bạn trẻ yêu thích với màu sắc trẻ trung, năng động và giá thành phải chăng hơn so với áo dài truyền thống.

Với kiểu áo dài cách tân, các chàng trai, quý ông có thể mặc với các loại quần thông dụng hàng ngày đều được. Thông thường mọi người sẽ kết hợp với quần jeans nam để trông trẻ trung, năng động hơn. Còn nếu kết hợp với quần âu và quần kaki trông sẽ lịch lãm hơn.

2.3. Áo dài có mấn cho nam

Trang phục truyền thống ngày Tết với áo dài có mấn.

Ngoài ra, áo dài có mấn thuộc dạng biến tấu hơn so với áo dài cách tân. Với mục đích làm nổi bật nét nam tính, sự chỉn chu, nghiêm túc, đàng hoàng của người đàn ông. Mấn đội đầu được thêm vào để tạo nên sự hài hòa và tổng thể cho chiếc áo dài. Áo dài có mấn là trang phục tết vô cùng đẹp, đồng thời vẫn giữ được sự truyền thống và đồng bộ với xu hướng thời trang hiện đại.

2.4. Bộ âu phục cổ điển

Các mẫu vest nam hoặc các bộ suit cổ điển thường lấy cảm hứng từ phong cách của các chàng trai Italy (Ý) - vừa lịch lãm, trẻ trung và phù hợp cho cả những ngày bình thường. Tuy nhiên, chúng cũng thu hút sự chú ý khi mặc trong những dịp lễ Tết, tạo nên sự nổi bật và quý phái.

Tham khảo mẫu vest nam màu xanh dương.

Ngày xưa, bộ âu phục thường là sự kết hợp của 3 món đồ: áo gile mặc trong, áo khoác vest bên ngoài và quần vest. Hiện đại hơn một chút là chỉ có áo khoác ngoài cùng quần vest yếm có dây đeo 2 vai. Còn ngày nay, một bộ vest chỉ còn 1 áo khoác vest và 1 quần vest thông thường.

2.5. Áo tấc truyền thống

Tên gọi phổ biến cho kiểu áo ngũ thân tay rộng này là Áo Tấc, còn được biết đến với các tên gọi như áo lễ, áo thụng, áo rộng. Áo Tấc phổ biến cho cả nam và nữ, không phân biệt đẳng cấp xã hội. Sự phân biệt chủ yếu xuất hiện trong chất liệu, màu sắc, hoa văn và phụ kiện đi kèm. Áo tấc là trang phục truyền thống ngày Tết cho nam. Tuy nhiên, ngày xưa các quý ông vẫn hay mặc để tham gia các dịp quan trọng khác như thăng quan, hôn lễ, đám hiếu, và một số ngày khác.

Tên "Áo Tấc" xuất phát từ chiều rộng của phần viền áo, đúng một tấc (khoảng 4cm). Phần thân áo được tạo ra từ năm mảnh vải kết hợp với nhau, tạo thành hai vạt trước sau và một vạt con ở phía trong, cùng với tay áo dài và thụng.

• Thiết kế tổng quan của áo Tấc bao gồm tay áo rộng từ 30-50cm với ống tay có chiều dài khoảng 40-50cm tính từ cổ tay, không bó nách, có hình chữ nhật; tà áo thường dài không quá gối 10cm (thường khoảng 7-8cm).
• Cổ áo có thêm một dải vải đứng ôm quanh cổ, với cổ áo vuông và ôm khít, thường có 1 cúc ở chân cổ.
• Khuy áo thường bố trí theo hình chữ "quảng" gồm 5 chiếc, được làm từ các vật liệu cứng và có màu đối lập với áo để tạo điểm nhấn.

Trong quá khứ, chất liệu vải thường phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, vị thế và chức vụ của người mặc. Hoàng tộc và quan lại cao cấp thường chọn các loại lụa, the, sa cao cấp nhập từ Trung Quốc hoặc sản xuất trong nước, trong khi người dân bình thường thường sử dụng các loại vải rẻ hơn nhưng vẫn trang trọng. Màu sắc của áo Tấc đa dạng và thích hợp cho nhiều dịp lễ và hội hè khác nhau.

2.7. Quần lá tọa

Không phải như quần âu nam cao cấp hiện đại ngày nay, quần lá tọa là một trong những trang phục truyền thống ngày Tết cho nam. Theo mô tả trong sách, quần lá tọa của nam giới người Việt là một kiểu quần ống rộng, thẳng, đụng sâu và có cạp quần (lưng quần) to bản. Khi mặc, người đàn ông thường buộc dây thắt lưng ra ngoài, rồi để phần cạp thừa phía trên lòe xòe ra ngoài thắt lưng, tạo nên hình ảnh lá tọa.

Quần lá tọa được xem là lựa chọn phù hợp với khí hậu nắng nóng của Việt Nam, với ống rộng mang lại cảm giác mát mẻ không kém gì khi phụ nữ mặc váy. Điều này còn giúp đàn ông thích ứng với nhiều loại lao động, có thể điều chỉnh chiều cao của ống quần dễ dàng bằng cách kéo cạp quần lên cao hoặc để thoải mái trên đồng cỏ, ruộng lúa, ruộng khô, ruộng nước, và nhiều loại địa hình khác nhau.

2.8. Quần ống sớ

Tuy nhiên, trong các dịp trang trí hội, lễ lạt, người đàn ông Việt phải chế tạo ra một kiểu quần khác, đó là quần ống sớ: màu trắng, ống hẹp, đụng cao và gọn ghẽ hơn, cũng dễ coi hơn so với quần lá tọa. Điều này chứng tỏ sự linh hoạt của nam giới Việt trong việc lựa chọn trang phục phù hợp với từng sự kiện. Thậm chí, nam giới ở tầng lớp thượng lưu còn tiến xa hơn bằng việc mặc áo dài, đặc biệt là áo dài kiểu thâm, trong các sinh hoạt hàng ngày.

Lời kết

Trong danh sách trang phục truyền thống ngày Tết cho nam bao gồm áo dài the, áo dài cách tân, áo dài có mấn, áo tấc, quần lá tọa, quần ống sớ, quạt cầm tay, đôi giày thêu. Người đàn ông Việt thời phong kiến bởi sự ảnh hưởng của các nước xâm lược, trang phục dần thay đổi nhiều thành các bộ vest nam quý tộc. Cho đến ngày nay du nhập văn hóa hội nhập thì mọi người đều chọn ăn mặc đơn giản và lịch sự như cuộc sống hàng ngày như quần âu, áo sơ mi, áo phông, áo khoác phao, quần kaki, quần jeans…