Hội chứng dải chậu chày là chấn thương thường gặp ở chân, đặc biệt là trong hoạt động chạy bộ. Chấn thương này có thể được cải thiện với các biện pháp chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, nếu cơn đau vẫn không cải thiện sau nhiều ngày chăm sóc, bạn nên nhanh chóng đi khám để có biện pháp can thiệp sớm, ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Dải chậu chày là một dải mô xơ dày, chắc chạy dọc từ mào chậu đến mặt ngoài đầu trên xương chày. Dải mô này được tạo từ phần chuyển tiếp của gân cơ mông lớn và cơ căng mạc đùi. Cấu trúc mỏng như một lưỡi dao chạy dọc mặt ngoài đùi bám tới phần ngoài gối. Chức năng của dải chậu chày là gập, xoay khớp háng và duỗi khớp gối.
Hội chứng dải chậu chày là gì?
Hội chứng dải chậu chày (Iliotibial Band Syndrome - IBS) là tình trạng tổn thương hay kích ứng những mô sợi tại dải chậu chày. Chấn thương này xảy ra khi bạn vận động quá mức, thường co duỗi đầu gối. Khi đó, dải chậu chày sẽ siết chặt, kích thích và viêm. Sự siết chặt này tạo ra ma sát ở đầu gối khi bạn co chân, gây đau. Đôi khi, chấn thương này còn có thể gây ra các cơn đau ở hông.
Căn bệnh này phổ biến như thế nào?
Những người thường xuyên chạy bộ, đặc biệt là người chạy đường dài rất dễ mắc hội chứng dải chậu chày. Trong các chấn thương khi chạy bộ, tỷ lệ mắc hội chứng này lên đến 12%. Ngoài ra, tỷ lệ nữ giới mắc hội chứng dải chậu chày cao hơn nam giới. (1)
Chấn thương này cũng là một trong những nguyên nhân gây đau đầu gối thường gặp. Có khoảng 25% người trưởng thành bị đau đầu gối do hội chứng dải chậu chày.
Nguyên nhân hội chứng dải chậu chày
Khi vận động quá sức, nhất là khi tăng cường độ tập luyện quá nhanh, dải chậu chày có thể bị căng, gây viêm. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra chấn thương dải chậu chày như:
- Chấn thương thường gặp ở người chạy đường dài, chạy trên mặt đất gồ ghề, đi xuống dốc, mang giày mòn đế
- Một số trường hợp là do dải chậu chày bị căng hay bị nén ép lâu, lặp đi lặp lại
- Yếu cơ mông nhỡ, căng cơ mạc đùi bẩm sinh, gối vẹo trong do thoái hóa khớp gối, xương chày xoay trong bẩm sinh, bàn chân bẹt.
Triệu chứng đau dải chậu chày
- Đau phía ngoài đầu dưới xương đùi, ở ngay trên mỏm trên lồi cầu ngoài xương đùi
- Cơn đau tăng dần
- Cơn đau tăng lên khi chạy hoặc đi xuống dốc
- Trường hợp có viêm bao hoạt dịch dải chậu chày, người bệnh sẽ bị sưng đỏ và tích tụ dịch xung quanh bao hoạt dịch
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Phần lớn những trường hợp mắc hội chứng dải chậu chày đều không nghiêm trọng. Chấn thương này có thể cải thiện bằng cách nghỉ ngơi và chăm sóc phù hợp. Khi những triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài hơn vài ngày, người bệnh nên nhanh chóng tới bệnh viện để được chẩn đoán và có hướng can thiệp phù hợp.
Ngoài ra, người bệnh nên gặp bác sĩ ngay khi xuất hiện những triệu chứng như:
- Bị đau khi đi bộ, cứng khớp gối hay không thể uốn cong đầu gối
- Đầu gối sưng tấy, nổi mẩn đỏ, nóng da, thay đổi màu da vùng ảnh hưởng
- Những triệu chứng liên quan tới chấn thương tại hông hoặc xung quanh khớp gối
- Sốt hoặc xuất hiện những triệu chứng bất thường khác
Biến chứng của bệnh
Hội chứng dải chậu chày đôi khi có thể gây ra hội chứng đau khớp chè - đùi. Bạn có thể cảm thấy đau xung quanh và dưới xương bánh chè, bên cạnh các cơn đau ở đầu gối và hông.
Phương pháp chẩn đoán viêm dải chậu chày
Để kiểm tra bạn có mắc hội chứng dải chậu chày không, bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử, các triệu chứng và kiểm tra thể chất của người bệnh. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện các bài tập nhất định để thể hiện các kiểu di chuyển, sức mạnh và sự ổn định của khớp gối. Qua đó, bác sĩ có thể đánh giá sự liên kết của xương chậu cùng độ chặt của dải chậu chày. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể được chỉ định siêu âm, chụp X-quang hoặc chụp MRI. (2)
Điều trị hội chứng dải chậu chày
Hội chứng dải chậu chày thường được điều trị bằng những phương pháp bảo tồn. Nếu tuân thủ theo đúng hướng dẫn từ bác sĩ và dành thời gian nghỉ ngơi phù hợp, người bệnh sẽ thấy triệu chứng được cải thiện sau 6 tuần.
Để giúp cải thiện hội chứng dải chậu chày, người bệnh nên lưu ý những nguyên tắc điều trị như:
- Không thực hiện những hoạt động gây đau ở chân
- Dùng thuốc giảm đau không kê đơn, tuy nhiên vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Thận trọng khi dùng thuốc để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.
- Vật lý trị liệu theo hướng dẫn từ bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu.
- Cân nhắc phẫu thuật trong trường hợp cần thiết, có chỉ định từ bác sĩ.
1. Biện pháp sơ cứu
- Nghỉ ngơi: Khi vừa mới chấn thương, người bệnh nên ngừng mọi hoạt động, dành thời gian nghỉ ngơi. Đây là bước đầu tiên trong quá trình điều trị và phục hồi chấn thương phần mềm.
- Chườm đá: Chườm túi đá hoặc khăn lạnh mỏng lên đầu gối trong khoảng 15 - 20 phút sau mỗi 2 giờ. Biện pháp này giúp giảm đau và viêm rất tốt.
2. Dùng thuốc
Để giảm đau và viêm tại dải chậu chày, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) đường uống hoặc những loại thuốc thoa tại chỗ. Những loại thuốc đường uống phổ biến gồm ibuprofen, naproxen.
Đối với các cơn đau nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định tiêm steroid (cortisone) để hỗ trợ cải thiện triệu chứng. Thuốc được áp dụng cho giai đoạn cấp hoặc khi điều trị bằng những phương pháp khác không hiệu quả.
3. Vật lý trị liệu
Sau khi triệu chứng viêm và đau thuyên giảm, người bệnh có thể được chỉ định điều trị vật lý trị liệu.
Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn người bệnh những bài tập thích hợp để cải thiện sức mạnh, khả năng vận động và tăng cường tính linh hoạt cho chân.
Ngoài việc cải thiện cơn đau tại đầu gối và tăng cường sức mạnh của chân, các kỹ thuật viên cũng có thể sửa những lỗi cơ bản khi tập luyện, đồng thời hướng dẫn người bệnh những kỹ thuật giúp hạn chế chấn thương, căng cơ trong tương lai.
4. Phẫu thuật
Trong điều trị hội chứng dải chậu chày, phẫu thuật hiếm khi được chỉ định. Phẫu thuật thường chỉ áp dụng đối với những trường hợp cơn đau kéo dài, gây hạn chế hoạt động bình thường và đã áp dụng những biện pháp điều trị bảo tồn nhưng không hiệu quả. (3)
Bài tập tăng sức mạnh dải chậu chày
Ngoài những biện pháp điều trị, người bệnh có thể tham khảo các bài tập hỗ trợ điều trị và phòng ngừa hội chứng dải chậu chày. Bạn nên thực hiện những bài tập này để ngăn ngừa nguy cơ mắc phải chấn thương, cụ thể:
1. Bài tập căng nhóm cơ mông
- Người tập nằm ngửa, sau đó nâng cao chân trái.
- Bắt chéo chân phải qua đầu gối chân trái, sau đó dùng tay kéo chân về phía. ngực cho đến khi cảm thấy chân được căng ra hết mức.
- Giữ nguyên tư thế trong khoảng 5 - 10 giây.
2. Bài tập chùng chân (lunge)
- Người tập đứng thẳng hai chân, sau đó đặt một chân ra sau.
- Hạ cơ thể xuống đồng thời uốn cong đầu gối cho đến khi cảm thấy căng ở chân.
- Giữ nguyên tư thế trong khoảng 5 - 10 giây.
3. Bài tập với con lăn
- Chuẩn bị một con lăn xốp rồi đặt con lăn trên sàn tập.
- Người tập nằm ngửa trên con lăn như hình.
- Di chuyển cơ thể để di chuyển con lăn lên xuống.
- Di chuyển con lăn khoảng 10 - 15 lần rồi dừng lại, thực hiện khoảng 4 hiệp.
Biện pháp phòng ngừa
Để giảm thiểu nguy cơ mắc hội chứng dải chậu chày, cần lưu ý:
- Tập luyện với cường độ phù hợp, tránh tập quá sức, dành thời gian để nghỉ ngơi.
- Khởi động đúng kỹ thuật trước khi vào bài tập chính khoảng 10 - 15 phút, giúp làm nóng các cơ toàn thân, đặc biệt là các nhóm cơ ở chân.
- Mang giày phù hợp để hỗ trợ cho các hoạt động chạy bộ, tập thể dục thể thao. Bên cạnh đó, lưu ý thay giày khi cần thiết, thường là sau khoảng 600km hay khi đế giày đã mòn.
- Cân nhắc luyện tập kết hợp: Bạn có thể kết hợp bơi lội, chạy bộ, chèo thuyền hoặc đi bộ đường dài để cân bằng cơ thể.
- Trao đổi với bác sĩ về những biện pháp và thiết bị hỗ trợ để tránh những chấn thương liên quan.
Hội chứng dải chậu chày có tự khỏi không?
Hội chứng dải chậu chày thường tự khỏi sau khi bạn áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà đúng cách. Sau vài ngày, bạn sẽ thấy các triệu chứng thuyên giảm. Tuy nhiên, nếu cơn đau vẫn không cải thiện sau chăm sóc, người bệnh nên nhanh chóng đi khám để có biện pháp can thiệp sớm.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.
Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…
BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
Hội chứng dải chậu chày là chấn thương thường gặp, nhất là với những ai thường xuyên chạy bộ. Phần lớn trường hợp sẽ cải thiện triệu chứng khi áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà. Để giảm thiểu nguy cơ mắc chấn thương này, bạn có thể tham khảo những bài tập giãn cơ hoặc điều chỉnh chế độ tập luyện phù hợp.
